2017 VEYA 2018 YILI BAZ ALINIP YEREL KAMU VARLIKLARI, BİLANÇO VE FAALİYET RAPORLARI YENİDEN HAZIRLANMALI.

Hesabını Bilmeyen Müflis Tüccar Gibi Belediye Yönetilirse Her Türlü Riske Hazır Olmak Lazım

Ülkenin Mali ve Duran varlıklarının gerçek durumu/ envanterini öğrenmek istiyorsak başka çare yok.! İlgi alanımız gereği Yerel Yönetimler açısından anlatacağım. Biraz mevzuat öğrenip hızlıca sonuca gideceğiz.

TAŞINMAZ VARLIKLARIN DURUMU

Taşınmaz yönetimi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu m. 44, 45, 47 ve 60’da düzenlenmiş. Nasıl yapılacağı yani usul ve esaslar, bu kanuna dayalı Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik 13.09.2006 tarih ve 2006/10970 sayılı BKK- Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuştur.

“Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı m. 5’e göre; kamu idareleri, mevcutlarla birlikte, içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilen ve elden çıkarılan taşınmazlarını, miktar ve değer olarak takip etmek amacıyla kayıt altına alacaklardır.

Taşınmazların hangi değerler üzerinden kayıt altına alınacağı yine m. 5’de açıklanmış olup, “Tapuda kayıtlı olanlar” maliyet bedeli, maliyet bedeli belirlenemeyenler rayiç değerinden kayda alınacaktır.

Maliyet ve rayici belirlenemeyenler, tapuda kayıtlı olmayanlar, sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılanlar; orta malları ve genel hizmet alanları başlığında yer alan taşınmazların iz bedeli üzerinden kayıtlara alınacağı düzenlenmiştir.

Taşınmazların rayiç değerleri sahibi olan kamu idaresince, başka bir kamu idaresinin yönetimi/ kullanımında olanlar (tahsis edilen vb.) ise bu idarelerce tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

Yönetmelik m. 7’e göre kamu idarelerine ait taşınmazlar için;

*Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu (Ek-2),

*Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu (Ek-3),

*Orta Malları Formu (Ek-4),

*Genel Hizmet Alanları Formu (Ek-5) hazırlanmalıdır.

Tapu kütüğünde üçüncü kişiler adına tescilli veya diğer kamu idarelerinin yönetiminde olmakla birlikte irtifak hakkı tesisi, tahsis, kiralama, kullanma izni verilmesi gibi yollarla kullanım hakkı verilen taşınmazlar için de “Sınırlı Aynî Haklar ile Kişisel Haklar ve Tahsis Formu (Ek- 6)” düzenlenmesi gerekmektedir.

Taşınmaz kayıt ve kontrolüyle görevli birimlerce hazırlanan bu formlar, taşınmaz icmal cetvelleri hazırlamak üzere Mali hizmetler birimine gönderildikten sonra konsolide edilerek, Yönetmelik (Ek:7) örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur.

*Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar İçin İcmal Cetveli (Ek:7/A)

*Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar İçin İcmal Cetveli (Ek:7/B)

*Orta Malları İçin İcmal Cetveli (Ek:7/C)

*Genel Hizmet Alanları İçin İcmal Cetveli

Yönetmelik geçici m.1’e göre, maliyet bedeli veya rayiç değerlerden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden kayıtlarının yapılacağı; fiili envanterlerin emlak vergi değeri üzerinden en geç 30.09.2014 tarihine kadar tamamlanması gerektiği yazılıdır.

“(…)Yönetmelik m. 5 göre yapılması gereken işlemler 31.12.2017’ye kadar tamamlanır.” denilerek maliyet bedeli veya rayiç değer üzerinden kayıtlara alma işlemi için tamamlanma tarihi öngörülmüştür.

YORUM;

Bilançoları incelediğimde değil 31.12.2017’de, 31.12.2022 hatta 2023’de bile fiili envanterler eksik olduğu için, bilançoların Maddi Duran Varlıkları; 250- Arazi ve Arsalar Hesabı, 251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 252- Binalar Hesap bakiyeleri ile sonraki yıllar hesap bakiyeleri arasında 5- 10 kat ve daha fazla farklılıklar görüyorum. Böyle bir durumda sağlıklı istatistik elde edilebilir mi?

Sağlıklı bilanço düzeni ve mali durum için, sonraki yıllarda fiili envanterler çıkarılsa bile, yeniden değerleme oranlarıyla geçmişe dönük güncellenip 31.12.2017 veya 31.12.2018 yılı baz alınarak, varlıkların ilgili yıllara göre rayiç değerleri tespit edilmeli ve bilançolar düzeltilmelidir. Zor bir işlem değildir.

Ayrıca;

*Kamulaştırılan devir ve ferağ edilen taşınmaz haciz/ kısıt bilgilerinin tapudan alınmaması.

*Kamulaştırmada Emlak Vergisi tarhiyat farkı yapılmaması.

*5747 ve 6360 sayılı yasalar gereği taşınmaz devri yapılmaması.

*Kamu kurumları kamulaştırmalarının belediyeye bildirilmemesi vb. “nur topu” gibi sorunlarımız var.

ÖRNEKLER;

Kitap çalışmam nedeniyle incelediğim bazı belediyelerin Sayıştay denetim raporlarından alıntı yapacağım. Maşallah sorunu olmayan belediye yok.!

BEŞİKTAŞ;

*2017’de 10 yıldır belediye sınırındaki kamulaştırmaları tapu, belediyeye bildirmemiş, VD- Vergi Dairesi konumunda olan belediye de talep etmemiş.

*2019’da kamulaştırmaların Tapu Müdürlüğünce Belediyeye bildirilmediği tespit edilmiş. Mükerrer emlak- arsa vergisi tahakkuk- borç ilişkisi devam etmiş.

*2019’da Beşiktaş Tapuda 126 kayıt var. Muhasebe kaydında tapu ile kayıtların 46’sı eşleşse de, tapudaki 80 kayıt uyuşmuyor. Muhasebe kayıtlarında tapu idaresine kıyasla 119 farklı kayıt bulunmaktadır.

*2020’de tapu ile 46 kayıt eşleşiyor. 80 kayıt örtüşmüyor. Muhasebede 98, Emlak istimlak 23 kayıt tutarsız.

*2022’de sorun çözülmemiş.

*2023’de envanter çalışmaları tamamlanmamış. İlk defa muhasebe kaydı yapılan ve maliyet bedeli belli olmayan bazı taşınmazların, piyasa rayiç değeri araştırılmadan emlak vergi değerleri ile muhasebeleştirilip mevzuata rağmen muhasebe kayıtlı değerleri güncellenmemiş.

*2022’de İz bedeli yerine emlak vergi değerlerinden kayda alınmış. Park ve Yeşil Alanlar için 71.846.770 TL, 251.01.07 no.lu kodda yollar için 699.591 TL, toplam 72.546.361 TL fazla kayıt yapılmış.

*2023’de “Genel Hizmet Alanları” iz değeri değil emlak vergi değerinden kayda alınmış.

*2022 ve 2023’de mevcut kullanım ile tapu kayıtlarının uyumlaştırılması işleminin (cins tashi), 17 taşınmaz için yerine getirilmediği tespit edilmiş.

BOLU

*2020’de Belediye mülkiyetindeki arsalar üzerine okul, sağlık ocağı gibi binalar yapılmış, tapu kaydında halen arsa görünüyor. Tapuda hapishane, karakol, lojman görünen taşınmazlar yıkılıp arsa olarak kullanılmasına rağmen tapuda kayıtlar düzeltilmemiş.

ÜSKÜDAR

*2019’da diğer kamu kurum ve kuruluşlardan idareye tahsis edilen 10 bina ve 7 arsanın muhasebe kaydı yok.

*2020- 2022- 2023’de Tapu ile fiili durum uyumu yapılmayıp numara, dosyalama, cins tashihi ve yeniden değerleme işlemleri tamamlanmamış ve bunlara bağlı muhasebeleştirme işlemleri güncellenememiş.

*2022’de 28 taşınmaz İdareye bağışlanmış ancak, taşınmaz kayıtları Emlak ve İstimlak Müdürlüğünce tutulmasına karşın muhasebe kayıtlarında yer almadığı tespit edilmiş.

*2022 ve 2023’de taşınmazlar duran varlık hesaplarına yardımcı hesap kodlarıyla kaydedilmeyip, Duran Varlık Amortisman Defteri tutulmayınca taşınmazlara ayrılacak amortisman bilinemiyor.

BİNGÖL

*2023’de tapudaki 902 taşınmaza Yönetmelik’teki form ve icmal cetveli düzenlenmemiş, mevcut kullanım şekli ile tapu kayıtları uyumluluğuna yönelik çalışmalar yapılmamış ve kamulaştırılan taşınmazlar dışındaki taşınmazların değer tespit çalışmaları tamamlanmamış.

AMASYA

*2021’de İdare tarafından tahsisli kullanılan veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edilen taşınmazlar 500- Net Değer Hesabında takip edilmemiş. İdareye tahsis edilen ve idare tarafından tahsisli kullanılan 14 taşınmaz var. İdare tarafından tahsis edilen 500.11, tahsisli kullanılan taşınmazlar da 500.12 kodunda izlenmemiş.

*2022’de kurum tarafından tahsisli kullanılan 6 arsa ve diğer kuruluşlara tahsis edilen 4 arsa ile 1 binaya yönelik muhasebe kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiş.

*2022 ve 2023’de Tapu kayıtlarında 1.600 tescilli taşınmaz olsa da, 2017 sonuna kadar değerleme işlemleri yapılmamış, 250- 251- 252 hesaplardaki bakiyeler gerçeği yansıtmamış.

*2022’de 7 bedelsiz devir işleminde taşınmazlar için tapu kütüğüne şerh konulması şartının yerine getirilmediği tespit edilmiş.

ADANA

*2016’da; A) Bazı taşınmaz mal cetveline kaydedilmemiş. B) Cadde ve bulvar olanlar, Tapu Müdürlüğünün kayıtlarında arsa ve bina görünmekte olup cins tashihi yok.

*2018’de sorun devam ediyor.

*2020’de 5.260 taşınmazdan 1.699 adedinin cins tashihi tamamlanmamış.

*2017’de 610.264,10 TL değerinde taşınmaz bağış olarak tapu alınmış, kayıtlarda yok.

*2021’de taşınmazların envanter işlemleri tamamlanmış. “Tapuda Kayıtlı Taşınmazlar Formu”na kayıt çalışmaları devam ediyor.

*2023’de “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar İcmal Cetveli (Ek:7/B)”, “Orta Malları İcmal Cetveli (Ek:7/C)” ve “Genel Hizmet Alanları İcmal Cetveli” düzenlenmemiş.

SONUÇ

Belediyeler gibi İl özel idareleri ve merkezi yönetim taşınmaz kayıtları incelendiğinde de benzer sorunlar görülecektir.

Hatta Bilanço kalemlerinden 253- Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı, 254- Taşıtlar Hesabı ve 255- Demirbaşlar Hesabının da 2017 veya 2018 yılı baz alınarak bilançolara kaydedilmesi gereklidir.

Varlıklar ve bilançolar hatalıysa, Faaliyet raporlarının doğru- tutarlı- stratejik plan hedefleri ile performans göstergelerine uyumlu hazırlanması mümkün olamaz. İş olsun diye hazırlanmıyorsa, gerçeklere uygun olarak yeniden hazırlanarak kayıt altına alınmalıdır. Belediye meclisinde karar düzeltme yapmak zor değildir. Gerekirse yasal düzenleme yapılabilir.

HESABINI, VARLIKLARINI VE YATIRIMLARININ DEĞERİNİ BİLMEYENLER İFLAS ETMEYE MAHKUMDUR.

İLERİYE YÖNELİK ALINAN KARARLAR VE BÜTÇE GELİR- GİDER ÖNGÖRÜLERİNDEN SAĞLIKLI SONUÇLAR ELDE EDİLEMEZ.

DEĞİL ÜLKE VEYA BELEDİYE, AİLE BÜTÇESİ BİLE BÖYLE YÖNETİLEMEZ.

Bilgi paylaşınca güzel

AHMET BAYBARS GÖĞEZ